Zelfs met “rechtenvrije foto’s” op je blog is het opletten

Het zal de oplettende en trouwe lezers van Blogtrommel.com wellicht al zijn opgevallen: sinds enige tijd is het fotomateriaal op dit blog grotendeels weggehaald. Ook al ging het om zogeheten rechtenvrije foto’s afkomstig van gratis sites. Vreemd, want plaatjes zijn belangrijk voor een blog, toch?

Directe aanleiding voor deze vrij drastische stap is dit artikel van De Blogacademie over al dan niet terechte schadeclaims voor plaatjes op je blog. Ben jij een blogger die regelmatig een beroep doet op gratis sites voor beeldmateriaal? Doe me alsjeblieft een lol en neem voor één keer de tijd om het stuk grondig door te nemen. Om even stil van te worden…

Rechtenvrije foto’s zijn zeldzaam

De meeste bloggers en webmasters weten dat het not done is om zomaar afbeeldingen van het internet te plukken en die vervolgens in artikels te plakken. Dus blijven er drie mogelijkheden over: of je maakt ze zelf, of je vraagt de toestemming van de maker van het beeld (die de auteursrechten bezit) of je neemt je toevlucht tot één van de vele gratis beeldbanken op het net.

Tenzij jijzelf een verwoed fotograaf bent – of handig met een smartphone – is die laatste optie waarschijnlijk de makkelijkste en snelste oplossing. Een beetje blog heeft immers aardig wat plaatjes nodig. Maar anders dan vaak gedacht wordt, mag je niet té gerust zijn wanneer je gratis afbeeldingen in je blogposts gebruikt. De fotosites geven je inderdaad vaak de licentie (toestemming) om plaatjes te gebruiken en bewerken in functie van je blog. En zolang je de gedownloade foto’s maar niet gaat doorverkopen als ging het om je eigen werk is het allemaal prima.

Lees er de kleine lettertjes op na en dan blijkt dat je als blogger toch niet helemaal op beide oren kunt slapen. Die fotobanken controleren vaak niet of de beelden die naar hun platform worden geüpload inderdaad aan alle regels voldoen. Sommige partijen schrikken er zelfs niet voor terug om lokfoto’s in te zetten, bedoeld om gebruikers in de val te lokken. Lang verhaal kort? Komt er toch een claim, dan ben jij als gebruiker van dat beeld op je blog toch aansprakelijk.

Kijk een beetje om je heen en dan blijkt dat veel bloggers zich redelijk op hun gemak voelen bij Unsplash.

Klaar voor de copyrightjagers?

Misschien denk je: “Ach, ik ben een kleine blogger en ik kijk wel uit met die stockfoto’s. Dus het zal allemaal niet zo’n vaart lopen.”

Ook met het oog op de nieuwe Europese auteurswet, die midden 2021 van kracht wordt, speel ik het liever op veilig.

Volautomatisch

Daarnaast zijn er op het wereldwijde web fotografen, fotobureaus en andere instanties actief op zoek naar digitaal materiaal dat ten onrechte wordt gebruikt. Zij maken er een lucratieve bezigheid van. De website-eigenaar in kwestie mag zich niet zelden aan een flinke schadeclaim verwachten. Tot overmaat van ramp speelt niet elke partij het even netjes. Als in: claims zijn lang niet altijd terecht. Of nog: men vraagt jou een financiële vergoeding voor het gebruik van foto’s terwijl ze niet eens de auteursrechten hebben op die afbeeldingen.

Heeft je site veel beeldmateriaal afkomstig van derden? Leg een fotoregister aan. Zo weet je in geval van onenigheid of discussie in ieder geval nog waar het gebruikte materiaal vandaan kwam en wat de bijzondere afspraken waren.

Voor de opsporing van foto’s worden speciale programma’s gebruikt die het internet afspeuren op zoek naar foto’s waarvan men de auteursrechten heeft. Maar dergelijke programmatuur maakt natuurlijk geen onderscheid tussen beelden waar gewoon toestemming is voor gegeven of foto’s die echt illegaal werden gebruikt. Meer nog: hoe maakt zo’n programma het onderscheid tussen die ene fantastische zonsondergang op je vakantiebestemming en de zonsondergang van die wereldberoemde fotograaf?

Een fotoregister voor je blog?

Hoe dan ook, het lijkt mij een goed idee om indien mogelijk het gebruik van materiaal uit gratis fotosites wat te beperken. En toon je op je blog foto’s die je niet zelf maakte, dan is het erg van belang dat je weet waar je die beelden precies vandaan haalde. Krijg je te maken met zo’n schadeclaim dan kan je in ieder geval een begin maken met je verweer.

Misschien is een fotoregister, een lijst met alle niet eigen afbeeldingen die je op je site gebruikt, niet eens zo’n gek idee.

Wanneer zijn de foto’s op je blog dan veilig?

Als je er al niet meer op kan vertrouwen dat de het materiaal afkomstig uit de beeldbanken oké zijn om te gebruiken op je blog, wat doe je dan?

Maak de foto’s voor je blog zelf

In dat geval hoef je je uiteraard geen zorgen te maken over rechtenvrije foto’s. Veilig, goedkoop én authentiek! Alleen moet je opletten als je mensen al dan niet bewust herkenbaar in beeld brengt. In principe hoor je dan de toestemming van de geportretteerde te hebben.

Vraag toestemming aan de maker van het beeld om het op jouw blog te publiceren

Toegegeven, deze methode vergt wat geduld en wat administratieve rompslomp. Maar in ruil voor een vermelding annex link naar de site van de ander kan er doorgaans veel. Om gekrakeel achteraf te voorkomen maak je best wel duidelijke afspraken (bijvoorbeeld: mag de foto alleen gebruikt worden in het blogbericht, of ook in de bijhorende social media-updates)?

Ennehh… zet gemaakte afspraken toch maar even op papier/mail. Zo heb je bij een eventuele latere discussie tenminste iéts om op terug te vallen.

Afbeeldingen embedden

Je kan er altijd voor kiezen om foto’s te embedden. Via een stukje HTML-code toon je de betreffende foto in je blogpost. De foto staat wel op een andere website, maar jij bent er niet aansprakelijk voor. Het insluiten van een Youtube-video werkt trouwens net zo. Alleen kan je de ingesloten foto niet gebruiken als uitgelichte afbeelding voor je blogpost. Dat is immers enkel mogelijk met foto’s die je zelf naar jouw site hebt geüpload. Bijkomend voordeel is uiteraard dat je zo webruimte spaart.

Oh ja, bij het insluiten van foto’s hoort een aanklikbare link naar het origineel.

Overigens gaat ook dat insluiten niet altijd onbeperkt. Zo blijkt het dit artikel op De Autodidact.

Gebruik beelden waarvan de maker al minstens 70 jaar overleden is

Dan vervalt namelijk het auteursrecht en zijn de afbeeldingen in principe vrij te gebruiken. Om die reden kan je afbeeldingen van schilderijen en dergelijke gratis bezigen (mits de maker dus minstens 70 jaar dood is).

Rechtenvrije foto’s gebruiken als citaat

Je mag een afbeelding – net als een quote of een stukje video bijvoorbeeld – gebruiken om dingen duidelijk aan te tonen, om je punt te maken. Kortom, als het nodig is voor het maken van een goed artikel.

Pas op, een en ander moet wel in verhouding staan. Dus niet zo groot dat de maker van het stuk er niet meer aan kan verdienen (omdat jij de facto een gratis versie op je blog toont).

En vermeld in ieder geval waar je het beeld vandaan hebt, liefst met een aanklikbare link. Ook al is dat volgens de gebruikersvoorwaarden van de betreffende site niet verplicht.

Conclusie?

Better safe than sorry luidt een Engels gezegde. Dat geldt zeker voor de blogger die gratis beeldbanken afstruint op zoek naar mooie plaatjes voor bij de content. Mijn advies? Maak je foto’s zelf. Gebruik je beeldmateriaal dat niet van jezelf is, leg dan een register aan zodat je altijd precies weet waar je precies welke foto vandaan haalde. Wat de sites met rechtenvrije foto’s betreft, ook daar is niet alles veilig. Zelfs al betaalde je netjes voor de foto’s.

Wie zei er ook weer dat bloggen simpel was?